Zebra deseninin sineklerdeki tesiri şoke etti

Çorum Bilim ve Sanat Merkezinde tahsil gören iki ortaokul öğrencisi, TÜBİTAK yarışında Türkiye birinciliği elde ettikleri “Meyve Sinekleri ile Biyomimetik Çaba Projesi” ile meyve ağaçlarında sineklerden kaynaklı randıman düşüklüğünün önüne zebra deseni ile geçilebileceğini gösterdi.

Çorum Bilim ve Sanat Merkezi 7. sınıf öğrencisi Yusuf Mert Dalgıç ile 6. sınıf öğrencisi Mustafa Arslan, merkez müdürü Mehmet Fidan’ın koordinatörlüğünde sineklerin meyvelere verdiği ziyanı önlemek için “Meyve Sinekleri ile Biyomimetik Uğraş Projesi”ni hayata geçirdi.

Yaptıkları araştırmada zebraların desenlerinin kan emici sinek ve böceklerin algısını bozduğunu öğrenen öğrenciler, bu desenleri meyve ağaçlarında denemek için laboratuvar çalışmalarına başladı.

Yaşam alanı oluşturan öğrenciler, bu alanın bir kenarına zebra deseni çizdi öbür kenarını ise her seferinde farklı bir renkle kapattı. Şeffaf alanın içindeki zebra deseni ve tek renklerin olduğu karşılıklı iki kenara meyve özleri koyan öğrenciler, her bir deney için ömür alanına 20 meyve sineği bıraktı.

Öğrenciler, sineklerin hangi tarafa yöneleceğini 60’ar dakikalık onlarca deneyle gözlemledi. Araştırma sonucunda meyve sineklerinin zebra deseninin olduğu kısma değil, kırmızı, mavi, sarı, yeşil, turuncu üzere tek renklerin bulunduğu alana ilgi gösterdiği ortaya konuldu.

Saha denemelerinde de emsal sonuçlar elde eden öğrenciler, “Meyve Sinekleri ile Biyomimetik Gayret Projesi” ile katıldıkları TÜBİTAK 17. Ortaokul Öğrencileri Araştırma Projeleri Müsabakası’nda Türkiye birinciliği elde etti.

Çorum Bilim ve Sanat Merkezi Müdürü Mehmet Fidan, AA muhabirine, en fazla iştirakin sağlandığı biyoloji branşında elde ettikleri Türkiye birinciliği nedeniyle büyük sevinç yaşadıklarını söyledi.

Derece elde etmek için değil ortaya hoş bir sonuç çıkarmak için proje hazırladıklarını belirten Fidan, “Biyomimikri (doğadaki canlıların özelliklerinin örnek alınarak günlük hayatta kullanılması) yaklaşımıyla proje hazırladık. Meyve sinekleriyle çaba etmek için ilaçlar yerine doğal bir kovucu olarak zebra desenlerinin tesirini ortaya çıkarmayı amaçladık. Eylül, ekim, kasım aylarında testler yaptık ve her testten sonra heyecanlandık. Meyve sineklerinde hem konma hem de beslenme manasında zebra desenlerinin kovucu tesire sahip olduğunu tespit ettik.” dedi.

Meyve ağaçlarının gövdeleri ya da bahçe çitleri zebra deseniyle boyanabilir
Projenin günlük hayatta basitçe uygulanabileceğini lisana getiren Fidan, şunları kaydetti:

“Zararlılarla çaba için beşerler meyve ağaçlarının gövdesini boyuyor. Ağaçların gövdesini yalnızca beyaz renkle değil, siyah ve beyaz renkler kullanarak zebra deseninde boyuyoruz. Tıpkı vakitte bahçe etrafındaki çitleri de zebra deseniyle boyayabiliriz. Kiraz, incir, vişne, elma ağaçlarında etkiyi gördük. Sinekleri yakalamak gayesiyle ağaçlara sarı, yeşil, kırmızı, mavi üzere renklerde yapışkanlı levhalar asılıyor. Ağaç gövdesinin, çitlerin ya da levhaların zebra deseniyle boyanması birer alternatif. Zebra deseninin kovucu tesire sahip olduğunu gördük. Hayli maliyetsiz biçimde eserleri bağ ve bahçedeki küçük meyve sineklerine karşı savunmak için bu sistemin kullanılabileceğine inanıyoruz.”

“20 sinekten 18’inin sarı renge, 2’sinin zebra desenine yöneldiği gözlemlendik”
Yusuf Mert Dalgıç da araştırmalarında üzerlerindeki siyah ve beyaz çizgilerin zebranın sıcaklığı dengelemesine, tabiatta kamufle olmaya ve ziyanlı kan emici böcekleri kendinden uzak tutmaya yaradığına dair bilgilerle karşılaştıklarını anlattı.

Zebra desenlerinin meyve sinekleri üzerinde de tesirli olup olmayacağını belirlemek üzere testler yaptıklarını lisana getiren Dalgıç, “Testlerde meyve sineklerimizin zebra deseni karşısındaki renklere daha çok yöneldiğini, zebraların daha kovucu tesire sahip olduğunu gözlemledik. Örneğin zebra deseni ile sarı rengi karşılaştırdığımız üç testte, 20 meyve sineğinden 18’inin sarı renge, 2’sinin zebra desenine yöneldiği gözlemlendik.” dedi.

Mustafa Arslan da projenin bilhassa meyve üreticilerinin daha fazla gelir elde etmesine yardımcı olabileceğini kaydetti.